Anavatanı Asya’nın tropikal bölgeleri olan zencefil Avustralya, Brezilya, Çin, Hindistan, Jamaika, Batı Afrika ve Amerika Birleşik Devletleri’nin tropikal bölgelerinde de yetiştirilmektedir.
Çeşitli rahatsızlıkların tedavisinde ve yemeklerde baharat olarak kullanılan zencefil ekildikten 6 ile 20 ay sonra hasat edilir.
Beyaz (bazen sarıya çalan yeşil) çiçekleri orkideye benzer. Zencefilin kullanılan bölümü toprak altında bulunan bej renkli kök-sapıdır.
Bilimsel adı Zingiber officinale olan zencefilin sağlık için faydaları bileşenlerinin gingerols ve shogaols gibi fenoller ve uçucu yağlar olduğu düşünülmektedir.
- Mide bulantısını geçirir
- Deniz tutmasına iyi gelir
- Sindirimi hızlandırır
- Baş dönmesine iyi gelir
- Gazı azaltır
- Kronik ağrıları azaltır
- Kas ağrılarını hafifletir
- Romatizma ağrılarına iyi gelir
- Solunum yollarını açar
- Alerjik reaksiyonları azaltır
- Soğuk algınlığı belirtilerini hafifletir
- Kan şekerini düşürür
- Kan dolaşımını güçlendirir
- Hazımsızlığa iyi gelir
- Adet ağrılarını azaltır
- Boğaz ağrısına iyi gelir
- Terlemeyi arttırarak ateşi düşürür
Zencefil Çayı Nasıl Hazırlanır?
4 bardaklık zencefil çayı hazırlamak için yaklaşık 4 santim uzunluğunda bir zencefilin kabuğunu temizleyin. Hazırladığınız iyi suyu kaynatın ve ince zencefil dilimlerini suyun içine atın. Tencerenin kapağını kapatıp kısık ateşte 15-20 dakika kadar tuttuktan sonra zencefil dilimlerini süzerek çayınızı içebilirsiniz. Tatlandırmak için limon dilimleri ve bal kullanabilirsiniz.
Zencefilin Sağlığa Faydaları
Zencefilin pek çok geleneksel kullanımı bulunmasına karşın son yıllarda araştırmalar mide bulantısına karşı etkileri, osteoartrit ağrıları azaltma ve kansere karşı korunma sağlaması üzerine yoğunlaşmıştır. Ancak bu bilimsel çalışmalar tüm uzmanlar tarafından kabul görecek sayıda değildir. Zencefil halk arasında mide rahatsızlıkları, sindirime yardımcı olmak ve kalp sağlığını korumak amacıyla uzun yıllardır tüketilmektedir.
Zerdeçal ile aynı aileden gelen zencefil sindirim enzimlerini teşvik ederek gastrik sıvıların salınmasını dolayısıyla sindirimin hızlanmasını sağlar. Yüksek potasyum içeriği ile kemik sağlığını korur, kas güçsüzlüğüne iyi gelir, konsantrasyonu arttırır ve böbrek hastalıklarına karşı koruma sağlar.
Kan inceltici özelliği ile sirkülasyonu arttırır. Aspirine göre avantajı mide için herhangi bir zararının bulunmaması aksine mideyi yatıştırıcı özelliğidir. Kan dolaşımını arttırıcı etkisi kalp hastalıklarına karşı kullanılmasının ana nedenidir.
Zencefil günümüzde pek çok doktor gebelik döneminde sabahları, deniz tutması ve kemoterapi nedeniyle meydana gelen kusmaya karşı zencefil çayı önermektedir. Almanya’da reçetesiz ilaç olarak kullanılmakta ve Amerika Birleşik Devletleri’nde beslenme desteği olarak tavsiye edilmektedir.
Zencefili kurutulmuş ya da taze kök olarak, kökten buharla damıtılan yağ şeklinde toz, ekstre, yağ formalarında bulabilirsiniz.
Zencefilin Tarihi
Asya, Hint ve Arap kültürlerinin bitkisel şifa geleneklerinde binlerce yıldır kullanılan zencefil tarih boyunca pek çok hastalığa çare olarak görülmüştür. Örneğin Çin’de 2000 yıldır mide rahatsızlıkları, ishal ve mide bulantısına karşı kullanılmaktadır. Yemeklerde kullanımı ile popülerlik kazanması 13 yüzyılda gerçekleşmiştir. Yine bu yüzyılda tüccarlar tarafından Avrupa’ya getirilmiş ve başta mide sorunları olmak üzere gaz ve deniz tutmasına karşı kullanılmaya başlanmış.
Romalılar döneminde değiş tokuş sistemi içerisinde önemli bir değere sahip olan zencefilin bir kilosunun bir koyuna eşdeğer olduğuna dair belgeler bulunmaktadır.
Zencefil Çayının Yan Etkileri
Zencefilin yan etkileri nadir olarak görülmekle birlikte fazla miktarda tüketimi ishale, göğüste yanma hissine ve ağızda tahrişe neden olabilir. Kapsül formunda kullanıldığında mide ekşimesine ve gaza neden olabilir.
Safra taşı bulunanlar zencefil çayı içmeye başlamadan önce doktora danışmalıdır. Kan inceltici özelliği bulunan zencefil cerrahi operasyonlardan önce ve sonrasında kullanılmamalıdır. Aynı özelliği nedeniyle kan inceltici ilaçlar ile birlikte kullanılması tavsiye edilmez.
Kalp ve şeker hastalığı bulunan kişilerin zencefil ürünleri kullanmadan önce doktor tavsiyesi alması gerekir. Tansiyon ilaçları ile birlikte kullanılmamalıdır.
Zencefilin hamilelik döneminde yaşanan mide bulantılarına iyi geldiği yönünde bazı çalışmalar bulunmasına karşın bu araştırmalar yeterli sayıda olmadığı için bu dönemde kullanmak için doktorunuza danışmalısınız.